Καταδικασμένο να αποτύχει το Εθνικό Φορολογικό Σύστημα

Δεν νομίζω ότι υπάρχει κανείς εμπλεκόμενος στο φορολογικό σύστημα, είτε πρόκειται για φορολογούμενο πολίτη, επιχείριση, ακόμη και για τις ίδιες τις υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών που θα ισχυρισθεί ότι το υφιστάμενο πλαίσιο είναι απλό, δίκαιο η αποτελεσματικό. Δεκαετίες αποσπασματικών παρεμβάσεων και προσπαθειών  παράκαμψης του προβληματικού ελεγκτικού μηχανισμού σε έναν καμβά εντεινόμενης διαφθοράς και αδιαφανούς χρήματος έχουν  χτίσει ένα δαιδαλώδες, τυπολατρικό, δυσλειτουργικό, αναποτελεσματικό, αντιαναπτυξιακό και κατάφωρα άδικο σύστημα.  

Ωστόσο, παρά την πανθομολογούμενη αθλιότητά του, το πρόβλημα του φορολογικού συστήματος είναι κατ’ αρχήν λειτουργικό και δευτερευόντως ζήτημα σχεδιασμού.  Ακόμη και το καλύτερο και πλέον ισορροπημένο θεσμικό πλαίσιο θα αποτύχει εάν τα συμφέροντα και κατά συνέπεια οι συμπεριφορές όλων των εμπλεκομένων δηλαδή της πολιτικής ηγεσίας, του ελεγκτικού μηχανισμού, των επιχειρήσεων και των φορολογουμένων  δεν είναι πλήρως ευθυγραμμισμένες.  Το μεγαλύτερο εμπόδιο σήμερα προκειμένου να επιτευχθεί τούτο είναι η διαφθορά. Η δαιμονοποιηθήσα και εκτεταμένη φοροδιαφυγή είναι μία μόνο όψη ενός ιδιαίτερα σύνθετου φαινομένου το οποίο περιλαμβάνει την αδιαφανή χρηματοδότηση πολιτικών & κομμάτων και την εκτεταμένη δωροδοκία-δωροληψία. Η οικονομική συμπεριφορά πολιτών και επιχειρήσεων, είτε αφορά νόμιμες είτε παράνομες συναλλαγές, είναι  εκ των πραγμάτων ορθολογική άρα τόσο η φοροδιαφυγή όσο και η γενικότερη διαφθορά υπάρχουν απλούστατα γιατί συμφέρουν τους επιδιδόμενους σε αυτές.

Έτσι, αντί του Εθνικού Φορολογικού Συστήματος πρέπει να εφαρμοστεί ένα εθνικό πρόγραμμα κατά της διαφθοράς. Προφανώς ένα σωστά σχεδιασμένο, εκ του μηδενός, φορολογικό σύστημα θα είναι αναπόσπαστο μέρος αυτού του ευρύτερου προγράμματος. Ομοίως πρέπει να αναθεωρηθεί το άκρως υποκριτικό σήμερα σύστημα χρηματοδότησης των κομμάτων από επιχειρήσεις και πολίτες στα πρότυπα π.χ. των ΗΠΑ και να επαναπροσδιορισθούν σε ρεαλιστικά επίπεδα τα όρια δαπανών για προεκλογικές εκστρατείες. Η κατάτμηση των εκλογικών περιφερειών σε μικρότερες και η αναμόρφωση του εκλογικού συστήματος π.χ. στα πρότυπα του Γερμανικού θα μειώσουν αντίστοιχα την απαιτούμενη επένδυση προκειμένου να εκλεγεί κανείς και κατά συνέπεια την ανάγκη για αδιαφανές χρήμα.

Οι μεγαλύτερες τομές ενός εθνικού προγράμματος κατά της διαφθοράς πρέπει να γίνουν στο δημόσιο και κυρίως στον φοροεισπρακτικό μηχανισμό. Η θέσπιση μιας ανεξάρτητης ελεγκτικής αρχής, χωρίς μονιμότητα, με καλές αμοιβές, χρονικά περιορισμένη θητεία και ασφυκτικό έλεγχο των οικονομικών όσων υπηρετούν σε αυτήν θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα. Στόχος του μηχανισμού δεν θα πρέπει να είναι τα έσοδα καθαυτά αλλά η επίτευξη καθολικής σχεδόν συμμόρφωσης επιχειρήσεων και πολιτών με το νέο δίκαιο, απλό και ισορροπημένο φορολογικό πλαίσιο. Το σημερινό σύστημα ελέγχου με το οποίο φοριέται βιαίως το ίδιο “κουστούμι” σε κάθε επιχείριση, λίγο πολύ ανεξαρτήτως του βαθμού στον οποίο έχει φοροδιαφύγει, δεν προάγει τη νομιμότητα.

Το Εθνικό Πρόγραμμα κατά της διαφθοράς θα πρέπει να προβλέπει ένα πλέγμα μηχανισμών που θα ελέγχουν και θα ελέγχονται με απόλυτα στεγανά μεταξύ των δύο ιδιοτήτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Υπουργείο Οικονομικών προχώρησε φέτος σε σύσταση της δικής του Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων παρά το γεγονός ότι η αντίστοιχη υπηρεσία της Αστυνομίας είχε πολύ καλές επιδόσεις και το σοβαρό πλεονέκτημα ότι ελεγκτής και ελεγχόμενος υπάγοντο σε διαφορετικά Υπουργεία. Ουδείς και για κανένα λόγο δεν θα εξαιρείται του ελέγχου είτε πρόκειται για πολιτικά κόμματα, την εκκλησία, τους ΟΤΑ,  το στρατό, τους πολιτικούς, τους συνδικαλιστές, τις τράπεζες, τα media και όσους σήμερα απολαμβάνουν στην πράξη ειδικής μεταχείρισης.  Ο έλεγχος των εμπορικών τραπεζών από την ανεξάρτητη και έχουσα την απαραίτητη τεχνογνωσία Blackrock  είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα απόφασης προς τη σωστή κατεύθυνση.

Η διαφθορά μπορεί να εξυπηρετεί τους πολιτικούς όταν χρηματοδοτεί τις προεκλογικές τους εκστρατείες και το lifestyle τους αλλά τους φέρνει σε απόγνωση όταν συμπιέζει τα φορολογικά έσοδα. Σε αντίθεση όμως με τη χοληστερίνη δεν υπάρχει καλή και κακή διαφθορά. Έτσι εάν θέλουμε να αντιμετωπιστεί η καταστροφική για τη χώρα φοροδιαφυγή οφείλουμε πρώτα να αποφασίσουμε ως κοινωνία εάν θα συνεχίσουμε να ανεχόμαστε τη διαφθορά ή όχι.