Μονιμότητα μήτηρ πάσης κακίας

Ένας σοφός φίλος έλεγε ότι όλα τα προβλήματα στην Ελλάδα θα λυθούν εάν καταργηθεί το πανεπιστημιακό άσυλο (κάτι που έγινε προς το παρόν στα χαρτιά μόνο), η βουλευτική ασυλία και η μονιμότητα στο δημόσιο. Μπορεί οι υπερ-απλουστεύσεις να είναι πολύ επικίνδυνες, στην συγκεκριμένη όμως περίπτωση δεν μπορώ να βρω κανένα τρωτό σημείο. Η σημαντικότερη δε από τις τρεις “καταργήσεις” είναι αυτή της μονιμότητας στο Δημόσιο. Μιλούσα τις προάλλες με τον Δήμαρχο μιας από τις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας. Ο άνθρωπος ήταν βαθιά απογοητευμένος από την αναποτελεσματικότητα, την οκνηρία και την αβυσσαλέα παραγωγικότητα των υπηρεσιών του Δήμου, τους εργαζόμενους στις οποίες κληρονόμησε χωρίς να μπορεί να απομακρύνει ή να τους αλλάξει. Είναι προφανές ότι διοίκηση χωρίς τη δυνατότητα να επιλέγεις τους συνεργάτες του αλλά και, σε περιπτώσεις σοβαρού προβλήματος, να απολύεις προσωπικό δεν υπάρχει.

Η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων κατοχυρώθηκε συνταγματικά από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1911 με το επιχείρημα ότι “Είναι το ριζικότερον πλήγμα κατά της συναλλαγής». Στο συγκεκριμένο θέμα ο μεγάλος εθνάρχης δεν προέβλεψε καθόλου καλά. Αντί για πλήγμα κατά της συναλλαγής η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων το μόνο που κατάφερε είναι να σωρεύονται νέες συναλλαγές επί των παλαιών και να διογκώνεται, χωρίς επιχειρησιακό λόγο, ο αριθμός των απασχολουμένων και το κόστος μισθοδοσίας του Δημοσίου.

Η καθιέρωση της μονιμότητας έγινε με το σκεπτικό της διατήρησης της συνέχειας της διοίκησης ασχέτως του κόμματος που βρίσκεται στην εξουσία. Με την εγκληματική κατάργηση του θεσμού των Γενικών Διευθυντών από τον διεφθαρμένο Μένιο Κουτσόγιωργα χάθηκε η όποια συνέχεια αφού κάθε Υπουργός διοικούσε (ας πούμε) με έναν στρατό μετακλητών Γενικών Γραμματέων και Ειδικών Συμβούλων κατά κανόνα άσχετων με την ιεραρχία κάθε Υπουργείου αλλά και συχνά με το ίδιο το αντικείμενό του. Έτσι η συσσώρευση αχρείαστων υπαλλήλων συνδυάστηκε με την πλήρη διάλυση της διοικητικής ιεραρχίας αλλά και του δημόσιου τομέα γενικότερα.

Ο πρόωρα χαμένος φιλόσοφος Παναγιώτης Κονδύλης έγραφε το 1991: “Το γεγονός ότι η μεγάλη μάζα των δημοσίων υπαλλήλων όλων των βαθμίδων προερχόταν από στρώματα καθυστερημένα από πολιτισμική άποψη, είχε σοβαρές επιπτώσεις στο ποιόν του κρατικού μηχανισμού, του οποίου η λειτουργία πρόσκοπτε αδιάκοπα όχι μόνο στην αγραμματοσύνη, τη στενοκεφαλιά, την κουτοπονηριά ή τη συμπλεγματικότητα, αλλά επίσης στην ανυπέρβλητη ανικανότητα του μέσου υπαλλήλου να προσανατολίσει τη δραστηριότητά του σε απρόσωπες, γενικές και αφηρημένες αρχές, εφ' όσον η νοοτροπία του εμφορούνταν από τις αξίες της πατριαρχικής κοινωνίας, ήτοι την πρωταρχική νομιμοφροσύνη του προς την ιδιαίτερη πατρίδα του, τους συγγενείς του, τους φίλους του, τους φίλους των φίλων του, τους προστάτες και τους προστατευόμενους του.”

Η επιβίωση της χώρας εξαρτάται απολύτως από την επιτυχία ενός προγράμματος δραστικής βελτίωσης της αποτελεσματικότητας του δημοσίου μέσω της πάταξης της πανταχού παρούσας διαφθοράς, την θέσπιση απλών, λειτουργικών κανόνων (τις απρόσωπες, γενικές και αφηρημένες αρχές του Κονδύλη), την καθολική χρήση της πληροφορικής και του e-government και τέλος την στελέχωση του δημοσίου εξ αρχής με ικανούς ανθρώπους. Στελέχη τα οποία θα επιλεγούν αξιοκρατικά και επί ίσοις όροις μεταξύ των ήδη υπηρετούντων στο δημόσιο και των περισσοτέρων του 1.000.000 ανέργων. Στελέχη που δεν θα απολαμβάνουν θεσμικής μονιμότητας και τα οποία θα λειτουργούν π.χ. με πενταετείς συμβάσεις οι οποίες θα ανανεώνονται με κριτήρια απόδοσης.

Κατά το παρελθόν οι απολυμένοι υπάλληλοι του Δημοσίου συγκεντρώνονταν στην Πλατεία 25ης Μαρτίου, όπου βρισκόταν τότε το Υπουργείο Οικονομικών και το Νομισματοκοπείο και έκλαιγαν τη μοίρα τους. Λόγω δε αυτού του κλαυθμού και οδυρμού η πλατεία ονομάστηκε από το λαό ως «Κλαυθμώνος», όνομα με το οποίο είναι γνωστή και σήμερα. Εάν δεν ακουστεί ξανά, σύντομα, κλάμα στην Κλαυθμώνος τότε φοβάμαι ότι θα κλαίμε όλοι ανεξαιρέτως όπως το γνωστό χορωδιακό από τον Ναμπούκο του Βέρντι (“Ω πατρίδα μου, τόσο ωραία και χαμένη”).