Περί στόχων

Το Υπουργείο Οικονομικών προτίθεται να θέσει στόχους είσπραξης στις εφορίες. Δεν είναι η πρώτη φορά που διαβάζουμε κάτι τέτοιο στα ρεπορτάζ από τους οικονομικούς εγκεφάλους που χειρίζονται –τόσο επιτυχημένα- τα δημόσια οικονομικά. Η έννοια των στόχων λειτουργεί εδώ και πολλές δεκαετίες στις πωλήσεις συνδέοντας πχ τις αμοιβές & τα bonus των πωλητών με την απόδοση τους . Έτσι εάν ένας πωλητής καταβάλλει σημαντική προσπάθεια, μεγιστοποιώντας τον τζίρο της περιοχής του και «πιάνοντας» τον στόχο του, εισπράττει και ανάλογη ανταμοιβή. Βέβαια το εάν θα κλείσει πωλήσεις η όχι εξαρτάται από την προετοιμασία που θα κάνει, από την ικανότητα του να πείσει τον πελάτη κλπ. Μ’ άλλα λόγια οι πωλητές –με ελάχιστες εξαιρέσεις αγορών ατελούς ανταγωνισμού- δεν μπορούν να εξαναγκάσουν τον πελάτη να αγοράσει. Παρενθετικώς στην Ιαπωνία μέλη των γκάνγκστερ της «Γιάκουζα» (ελληνιστί «Γιακουζιάρηδες») πωλούν δια της βίας μπανάνες στους περαστικούς τις οποίες χρεώνουν 30-50 φορές ακριβότερα το κιλό. Σε αντίθεση όμως με τους εμπορικούς πωλητές η «σημαδεμένη τράπουλα» με την οποία παίζουν οι εφοριακοί (δηλαδή το γεμάτο παγίδες φορολογικό σύστημα στις οποίες πέφτουν συλλήβδην φοροδιαφεύγοντες και μη) τους δίνει τη δυνατότητα να κυνηγούν τους στόχους με την ίδια μέθοδο που οι Γιακουζιάρηδες διαθέτουν τις μπανάνες. Εάν πρόκειται δε για στόχους βεβαίωσης –και όχι είσπραξης- φόρων τότε οι παρ’ ημίν Γιακουζιάρηδες βρίσκουν εταιρίες η επιτηδευματίες στο χείλος του γκρεμού και τους βεβαιώνουν φόρους και πρόστιμα για αρκετές γενιές (τα οποία βέβαια όλοι γνωρίζουν ότι δεν θα εισπραχθούν ποτέ). Αντί λοιπόν των αριθμητικών στόχων στις εφορίες είναι καλύτερα το Υπουργείο Οικονομικών να μοιράσει αυτοκόλλητους στόχους τους οποίους κάθε φορολογούμενος θα υποχρεούται να κολλά στην πλάτη του. Αντίστοιχα θα δίδονται αεροβόλα τύπου paintball στους εφοριακούς και για κάθε φορολογούμενο που πετυχαίνουν ο τελευταίος θα δίνει ένα συγκεκριμένο ποσό στο κρατικό ταμείο. Το σύστημα αυτό έχει επίσης το επιπρόσθετο πλεονέκτημα να αποκαθιστά σημειολογικώς την ισορροπία μεταξύ της μεθόδου είσπραξης και του τρόπου διάθεσης των κρατικών πόρων αφού πλέον και οι δυο διαδικασίες θα είναι εξίσου παρανοϊκές.

In which we call a rose

Ο Βάρδος είχε γράψει το περίφημο «αυτό που ονομάζουμε ρόδο θα εξακολουθεί να μυρίζει εξίσου γλυκά, καλούμενο με οποιοδήποτε άλλο όνομα». Στην Ελλάδα οι γνώστες του έργου του προφανώς σπανίζουν αφού συνήθως περιοριζόμαστε στην αλλαγή του ονόματος χωρίς να ασχολούμεθα καθόλου με την όζουσα σήψη του οργανισμού που μετονομάζουμε. Έτσι παρά το ότι σήμερα έχουμε Υπουργείο «προστασίας του πολίτη» το οικείο αστυνομικό μου τμήμα εξακολουθεί να αρνείται αυθαιρέτως να θεωρεί γνήσια υπογραφής και να μου κλείνει καθημερινά την είσοδο με παρανόμως σταθμευμένα υπηρεσιακά οχήματα. Η ΑΣΟΕΕ στην οποία σπούδασα μάλλον δεν βελτιώθηκε με την μετονομασία της σε ΟΠΑ, εκτός εάν θεωρούμε τον πρόσφατο ξυλοδαρμό καθηγητού ως μεταβολή επί τα βελτίω. Οι υπάλληλοι του ΣΔΟΕ παρά την μεταβολή του σε ΥπΕΕ, εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το προηγούμενο ισχυρό brand για να τρομοκρατούν τον κόσμο (στην αρχή οι περισσότεροι επιτηδευματίες ακούγοντας το «ΥΠΕΕ» νόμιζαν ότι επρόκειτο για κλιμάκιο της ΕΥΔΑΠ). Μπορεί κάθε αλλαγή ονόματος να εξυπηρετεί μια βραχύβια επικοινωνιακή σκοπιμότητα δεν βοηθά όμως καθόλου στην πραγματική βελτίωση της υποκείμενης κατάστασης. Αντιθέτως δημιουργεί σημαντικά και μάλιστα μη ανταποδοτικά κόστη (όταν οι αεροπορικές εταιρείες αλλάζουν εταιρική ταυτότητα προγραμματίζουν την αλλαγή σε ορίζοντα πενταετίας για να μην επιβαρύνουν δυσανάλογα τα αποτελέσματά τους) αλλά και παρανοήσεις αφού π.χ., είκοσι χρόνια μετά, το ΟΠΑ, προς αποφυγήν αυτών, εξακολουθεί να αναφέρεται ως «πρώην ΑΣΟΕΕ». Πότε τελικά θα συνειδητοποιήσουμε ότι όταν το προϊόν έχει χαλάσει δεν βοηθά η αλλαγή συσκευασίας και θα αρχίσουμε να ασχολούμαστε με την μυρωδιά (η εν προκειμένω τη δυσοσμία) του ρόδου αντί του ονόματός του.
Βασίλης Μασσέλος

Αυτός που δεν τιμωρεί το κακό, το προκαλεί

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι είχε πει «αυτός που δεν τιμωρεί το κακό, το προκαλεί». Εάν δεχθούμε τη θέση του σπουδαίου αυτού αναγεννησιακού ανθρώπου, η δικαιοσύνη στην Ελλάδα είναι μια από τις βασικές πηγές του κακού στη χώρα μας. Οι τεράστιες καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης αποσυνδέουν συναισθηματικά και ψυχικά το έγκλημα από την τιμωρία. Ο Cesare Beccaria έγραψε στο περίφημο «περί εγκλημάτων και τιμωρίας» (1764) ότι η τιμωρία για να είναι αποτελεσματική πρέπει να είναι βεβαία και άμεση. Στη χώρα μας δεν ισχύει τίποτε από τα δύο. Ας δούμε ένα ενδιαφέρον παράδειγμα. Μια ιδιοκτήτρια καταστήματος «φέσωσε» έναν προμηθευτή της με χρέος υψηλότερο των 100.000€. Πριν «βαρέσει το κανόνι» φρόντισε μεθοδικά να προστατεύσει την περιουσία της με εικονικές προσημειώσεις τρίτων και με μεταβιβάσεις ακινήτων σε συγγενικά της πρόσωπα, μια εξόφθαλμη δηλαδή περίπτωση καταδολίευσης πιστωτή. Χρειάστηκε περισσότερο από πέντε (5) χρόνια ανακρίσεων και διαδοχικών αναβολών προκειμένου να εισαχθεί, σε δικαστήριο της επαρχίας, η υπόθεση προς συζήτηση. Μόνο που δεν συζητήθηκε διότι η το απόσπασμα απόφασης Διοικητικού Συμβουλίου βάσει της οποίας υπεβλήθη η μήνυση δεν έγραφε τα ονόματα των μελών του αλλά ανέφερε απλώς «τα μέλη». Το δικαστήριο απεφάνθη ότι δεν είναι σε θέση να κρίνει το σύννομο της απόφασης υποβολής έγκλησης και την απέρριψε ως απαράδεκτη με αποτέλεσμα την ατιμωρησία της πονηρής μπαταχτσούς. Κανείς δεν γνωρίζει εάν πρόκειται για μια περίπτωση τυφλής τυπολατρίας η εάν υπάρχει θέμα συναλλαγής η τοπικιστικής εύνοιας των δικαστών. Σε ότι αφορά την τυπολατρία αξίζει να σημειωθεί ότι το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έχει στο παρελθόν δεχθεί προς συζήτηση χειρόγραφο αίτημα πολίτη το οποίο δεν πληρούσε καμία από τις τυπικές προϋποθέσεις για να εισαχθεί στο κορυφαίο αυτό όργανο. Αντιθέτως στην Ελλάδα η δικαιοσύνη τυφλώνεται από τον τύπο (και με τις δύο έννοιες) και προκαλεί το κακό, αφού δεν το τιμωρεί.

Αντιπυρετικά κατά της φοροδιαφυγής

Η φοροδιαφυγή και η «πάταξή της» αποτελούν βασική εκπεφρασμένη προτεραιότητα όλων των πολιτικών κομμάτων ασχέτως με το εάν έχουν πιθανότητες ανόδου στην εξουσία η όχι. Οι πολιτικοί κατακεραυνώνουν αυτή την «κοινωνικά άδικη» συμπεριφορά μιας σημαντικής μερίδας συμπολιτών μας και ορκίζονται να λάβουν ακόμη περισσότερα και σκληρότερα μέτρα για την αντιμετώπισή της. Εάν μελετήσει κανείς διαχρονικά τις υποχρεώσεις αναφορών (reporting) των επιχειρήσεων και των πολιτών στις φορολογικές αρχές θα διαπιστώσει ότι αυτές έχουν αυξηθεί γεωμετρικά σε όγκο και πολυπλοκότητα ενώ αντίστοιχη εξέλιξη παρουσιάζεται και ως προς την αυστηρότητα του νομικού πλαισίου. Στην ίδια δε κατεύθυνση κινούνται και οι εξαγγελίες & σχεδιασμοί όπως η πρόσφατη ανακοίνωση της απερχόμενης κυβέρνησης για on-line σύνδεση του συνόλου των ταμειακών μηχανών της χώρας με το ΚΕΠΥΟ. Παρά όμως την θέσπιση γραφειοκρατικών υποχρεώσεων που στέλνουν αναγκαστικά και την μικρότερη επιχείρηση στην αγκαλιά εξειδικευμένων λογιστών αλλά και εξοντωτικών προστίμων για «τυπικές παραβάσεις» ακόμη και όταν πασιφανώς δεν υφίσταται φοροδιαφυγή, η παραοικονομία στην Ελλάδα γιγαντώνεται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμβάθυνση της ανισότητας μεταξύ αυτών που πληρώνουν φόρους (μισθωτοί, συνταξιούχοι, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ιδιοκτήτες ακινήτων) και αυτών που δεν πληρώνουν (ελεύθεροι επαγγελματίες, διαπλεκόμενοι, αθλητές, δήμαρχοι, εφοριακοί, αποδέκτες «μαύρου» πολιτικού και μη χρήματος). Στην πράξη όμως η θέσπιση όλο και σκληρότερων μέτρων έχει τελικά αντιστρόφως ανάλογο αποτέλεσμα στα δημόσια έσοδα. Μ’ άλλα λόγια όσο επαχθέστερο γίνεται το φορολογικό σύστημα από πλευράς κανόνων και διατάξεων τόσο αυξάνεται η φοροδιαφυγή. Παρά το γεγονός ότι ουδείς φαίνεται να αναζητά την αιτία του φαινομένου, αυτή είναι μάλλον προφανής. Στην Ιατρική σπάνια ο θεράπων Ιατρός αντιμετωπίζει το σύμπτωμα αφού εξαντλεί τις προσπάθειές του στην διάγνωση και θεραπευτική αντιμετώπιση της ασθένειας που προκαλεί τα όποια συμπτώματα. Έτσι σε έναν ασθενή ο οποίος παρουσιάζει υψηλό πυρετό εξ αιτίας σοβαρής λοίμωξης θα του χορηγηθούν κατ’ αρχήν αντιβιοτικά για να σκοτώσουν τον παθογόνο οργανισμό και δευτερευόντως –ενδεχομένως και καθόλου- αντιπυρετικά για να τον ανακουφίσουν. Ομοίως η φοροδιαφυγή δεν είναι καθαυτή το πρόβλημα αλλά σύμπτωμα ενός βαθύτερου και πολύ σοβαρότερου προβλήματος, αυτού της διαφθοράς. Εάν δεν κοπεί ο ομφάλιος λώρος μεταξύ των κομμάτων, των πολιτικών και του φοροεισπρακτικού μηχανισμού κανένα «αντιπυρετικό» μέτρο δεν θα αποδώσει αφού θα ακυρώνεται στην πράξη μέσω του χρηματισμού των ελεγκτών. Προϋπόθεση για την εμπέδωση της λεγόμενης «φορολογικής συνείδησης», που είναι και το αποτελεσματικότερο εργαλείο κατά της φοροδιαφυγής, είναι η αποκατάσταση του ηθικού δικαιώματος του κράτους να εισπράττει φόρους. Δικαίωμα που έχει απολέσει στα μάτια των πολιτών μετά από δεκαετίες μιζών, σκανδάλων και ατιμωρησίας τόσο των ελεγκτών όσο και των πολιτικών.

Νέστωρ ο Παπατζής

Το ΥΠΕΧΩΔΕ αποφάσισε με παροιμιώδη ταχύτητα αλλά με τη γνωστή προχειρότητα που χαρακτηρίζει τις κυβερνητικές αποφάσεις στη χώρα μας, την παροχή κινήτρων για απόσυρση ρυπογόνων Ι.Χ.Ε, η οποία χρηματοδοτείται με ταυτόχρονη σημαντική αύξηση των τελών κυκλοφορίας. Αυτά θα υπολογίζονται πλέον βάσει των εκπομπών καυσαερίων κάθε οχήματος. Παρά το ότι η κυβέρνηση προσέφυγε στις κάλπες αναζητώντας νωπή λαϊκή εντολή επέλεξε να προωθήσει στην ανωτέρω ρύθμιση «παρά φύσει» με πράξη νομοθετικού περιεχομένου, χωρίς δηλαδή να περιμένει την ετυμηγορία των πολιτών. Προ τριετίας αγόρασα ένα μεγάλου κυβισμού αυτοκίνητο υβριδικής τεχνολογίας, με βασικό κριτήριο για την απόφασή μου αυτή, πέρα από την οικονομία στα καύσιμα, το χαμηλό συνολικό κόστος κατοχής , χάρη στην απαλλαγή της συγκεκριμένης κατηγορίας οχημάτων από τα τέλη ταξινόμησης και κυκλοφορίας και την ελεύθερη είσοδό τους στον δακτύλιο. Αν και ακόμη δεν είναι σαφές το τι θα ισχύσει στην δική μου περίπτωση, απ΄ όσα είδαν το φως της δημοσιότητας προκύπτει ότι καταργούνται τα προαναφερθέντα ευεργετήματα και αυξάνεται κατακόρυφα το κόστος κατοχής του αυτοκινήτου το οποίο σημειωτέον δεν έχω ακόμη αποπληρώσει. Ανατρέπονται δηλαδή οι συνθήκες βάσει των οποίων αποφάσισα μια σημαντική επένδυση σε ένα κεφαλαιουχικό αγαθό με ορίζοντα τουλάχιστον μία πενταετία. Φοβάμαι πως η συγκεκριμένη συμπεριφορά του κράτους θυμίζει περισσότερο παπατζή στο Μοναστηράκι παρά ευνομούμενη πολιτεία η οποία στηρίζεται σε σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης με τους πολίτες. Πρόσφατα ο Υπουργός Οικονομικών μίλησε περί κοινωνικής αδικίας αναφερόμενος στην φοροδιαφυγή, δηλαδή μία ασυνεπή συμπεριφορά του πολίτη προς το κράτος. Δικαιούται τελικά οποιοσδήποτε κυβερνητικός αξιωματούχος να ομιλεί περί υπεύθυνης συμπεριφοράς των πολιτών όταν το ίδιο το κράτος λειτουργεί κατά τα φαινόμενα με πρότυπο τους γραφικούς μικροαπατεώνες του ιστορικού κέντρου;

Περί αναισθησίας

Όταν έμαθα για πρώτη φορά, επισκεπτόμενος τη σχετική ιστοσελίδα, ότι ο Αναπληρωτής Γενικός Γραμματεύς Πολιτικής Προστασίας είναι κατ΄επάγγελμα αναισθησιολόγος απέδωσα την, εντελώς άσχετη με το αντικείμενο της υπηρεσίας, τοποθέτηση σε συνήθη «τακτοποίηση» αποτυχημένου πολιτευτή (ο εν λόγω στρατιωτικός ιατρός ήτο υποψήφιος βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος). Σήμερα διαπιστώνω έκπληκτος, αλλά και με δόσεις αυτοκριτικής είναι αλήθεια, τη σοφία αλλά και τη διορατικότητα της κομματικής νομενκλατούρας: η χρεωκοπία του μηχανισμού πρόληψης και καταστολής δασικών πυρκαγιών είναι τέτοια που η ειδικότητα του αναισθησιολόγου καθίσταται πλέον λίαν χρειώδης. Όχι βεβαίως για τους πολιτικούς οι οποίοι είναι κατά το πλείστον ήδη αναίσθητοι αλλά για τους απλούς πολίτες που αισθάνονται, για μια ακόμη φορά, ανυπόφορο πόνο καρδιάς για την ανεπανόρθωτη καταστροφή.

Φωνάζει ο κλέφτης για να φοβηθεί ο νοικοκύρης!

Οι αντιδράσεις, ανθρώπων ή οργανισμών, σε ακραίες συνθήκες συνήθως εμπίπτουν σε μία από τις τρείς κατηγορίες που ακολουθούν: 1) παράλυση και πλήρης απραξία, 2)σπασμωδικές και σουρεαλιστικές κινήσεις ή, σπανιότερα, 3)συγκροτημένες & βαθιές τομές. Είναι προφανές ότι σήμερα η κατάσταση των δημοσίων οικονομικών και κυρίως του πολιτικο-οικονομικού συστήματος είναι εκτός ελέγχου. Παρά το γεγονός ότι η προτιμητέα αντίδραση θα ήταν οι συγκροτημένες και σε βάθος τομές στο ίδιο το σύστημα σήμερα γινόμαστε μάρτυρες της χειρότερης δυνατής εξέλιξης. Οι προβληματικές υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών, αντί της απραξίας (είναι βέβαιο ότι το σύστημα δύσκολα θα αυτό-εγχειρισθεί γιατί κάτι τέτοιο είναι αποτρεπτικά οδυνηρό) επέλεξαν, ως συνήθως, το δρόμο των σπασμωδικών κινήσεων. Έλαβαν αποφάσεις που, εάν τελικώς δεν βρεθεί κάποιος εχέφρων να αναχαιτίσει, θα προσθέσουν κόστος και ταλαιπωρία χωρίς κανένα αποτέλεσμα πέραν του πλουτισμού των τυχερών εργολάβων και την περαιτέρω επιβάρυνση της οικονομίας και των δημόσιων οικονομικών. Αναφέρομαι στην τελευταία φαεινή ιδέα των πεφωτισμένων εγκεφάλων της Πλατείας Συντάγματος να συνδέσουν on-line το σύνολο των ταμειακών μηχανών της χώρας σε γιγαντιαίο σύστημα το οποίο θα λειτουργεί στα πρότυπα του big brother. Προκειμένου να αναδειχθεί ο ακραιφνώς σουρεαλιστικός χαρακτήρας της ιδέας θα χρησιμοποιήσουμε τη Σωκρατική μέθοδο θέτοντας ορισμένα ερωτήματα. 1) Ποιος θα πληρώσει για το νέο εξοπλισμό; (θα θυμίσω την περίπτωση των φορολογικών μηχανισμών όπου μία συσκευή το κόστος της οποίας δεν θα έπρεπε να ξεπερνά τα 50 ευρώ πωλείται προς 500). Σημειωτέον ότι το όποιο κόστος δεν έχει καμία προστιθέμενη αξία για την εταιρεία ή τον επιτηδευματία και θα αποτελέσει πρακτικά καθαρό χαράτσι υπέρ των τεχνολογικών προμηθευτών. Και αυτά σε μια εξόχως δύσκολη συγκυρία όπου «κάθε ευρώ μετράει». 2) Ποιος θα πληρώσει για τη σύνδεση (κόστος περί τα 25-30 ευρώ μηνιαίως με τεχνολογία ADSL και πάνω από 300 ευρώ για σύνδεση υψηλής αξιοπιστίας πχ. μισθωμένο κύκλωμα& VPN). Ακόμη και στην χαμηλής αξιοπιστίας λύση (ADSL) το κόστος είναι δυσβάσταχτο για μια μικρή επιχείρηση. 3) Ποιος θα εξασφαλίσει την υποστήριξη της σύνδεσης; Οι εταιρείες που συνδέουν τα καταστήματά τους on-line σε ERP αντιμετωπίζουν ένα ποσοστό της τάξεως του 5% σε down time κατά το οποίο τα παραστατικά εκδίδονται χειρόγραφα ή σε τοπική βάση. Και αυτό με οργανωμένα τμήματα πληροφορικής και καλά εκπαιδευμένο προσωπικό. Σε ότι δε αφορά στο άκρο του ΚΕΠΥΟ, όπου θα χρειαστούν στρατιές προσωπικού υποστήριξης, έχει κανείς υπολογίσει τη σχέση κόστους/ωφέλειας τους εγχειρήματος; Ας μην ξεχνάμε ότι ο ελεγκτικός μηχανισμός έχει έτσι και αλλιώς ανά πάσα στιγμή πρόσβαση στην φορολογική μνήμη όλων των ταμειακών μηχανών και των φορολογικών μηχανισμών όπου βρίσκονται ανεξίτηλα αποθηκευμένες οι συναλλαγές. 4) Τι θα γίνουν τα στοιχεία;. Το Υπουργείο έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής ανίκανο να χειρίζεται μεγάλους όγκους δεδομένων (βλέπε το χάος του ΕΤΑΚ αλλά και τις διασταυρώσεις που γίνονται μόνο σε επίπεδο δελτίων τύπου). Οι περίφημοι φορολογικοί μηχανισμοί χρησιμοποιούνται σήμερα ως παγίδες για επιβολή προστίμων (π.χ. σε όσους ξέχασαν να θεωρήσουν το βιβλίο συντήρησης) αφού κανείς δεν ξέρει να ελέγχει σε βάθος το αρχείο υπογραφών. Το πρόβλημα εντοπίζεται στο γεγονός ότι ο ίδιος ο ορισμός του προβλήματος είναι εσφαλμένος, λύνουμε δηλαδή λάθος πρόβλημα. Η πρωτοβουλία της επιγραμμικής (sic) σύνδεσης των πάντων στηρίζεται στην παραδοχή ότι το πρόβλημα είναι η φοροδιαφυγή από τους, εκ προοιμίου θεωρούμενους ως παρανομούντες, επιτηδευματίες. Είναι βέβαιο ότι η φοροδιαφυγή δεν θα αντιμετωπισθεί ποτέ όσο ορίζουμε την ίδια ως «το πρόβλημα». Η φοροδιαφυγή καθαυτή είναι ένα μόνο από τα κεφάλια της λερναίας ύδρας που λέγεται διαφθορά και διαπλοκή, με αποτέλεσμα κάθε μεμονωμένη κίνηση πάταξής της να φουντώνει ακόμη περισσότερο την ίδια διαφθορά (αφού οι ελεγκτές βρίσκουν νέα «πατήματα» για να εκβιάζουν τους φορολογούμενους) και κατά συνέπεια …τη φοροδιαφυγή. Μόνη ελπίδα είναι να αντιμετωπισθεί συνολικά το ζήτημα ως ένα διαδραστικό παίγνιο (με την μαθηματική έννοια του όρου) κράτους-πολίτη. Η άκρη του νήματος πρέπει να αναζητηθεί εσωτερικά στον, σε σημαντικό ποσοστό διαφθαρμένο ελεγκτικό μηχανισμό και στην ανεξέλεγκτη ροή προϊόντος χρηματισμού προς τους ελεγκτές, την ιεραρχία, τους πολιτικούς αλλά και τα πολιτικά κόμματα. Όσο η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών εμφανίζεται απρόθυμη –ή ανίκανη- να χαλιναγωγήσει την διαφθορά στο εσωτερικό των υπηρεσιών του και να πείσει τον πολίτη ότι οι φόροι του καταλήγουν σε καλές υπηρεσίες σε αυτόν (και όχι σε τσέπες υπουργών και σε ταμεία κομμάτων) κάθε κατασταλτική πρωτοβουλία θα έχει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα. Γιατί σήμερα όταν το Υπουργείο Οικονομικών διαμαρτύρεται για την έκταση της φοροδιαφυγής θυμίζει μάλλον την παροιμία «φωνάζει ο κλέφτης για να φοβηθεί ο νοικοκύρης». Εδώ θα θυμίσω ότι στο φετινό «Διεθνές Βαρόμετρο Διαφθοράς» της Διεθνούς Διαφάνειας το 76% των Ελλήνων θεωρεί το κράτος και την κυβέρνηση αναποτελεσματικά στην πάταξη της διαφθοράς!

Οι Ταλιμπάν του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας

Το νομικό πλαίσιο που διέπει τις εργασιακές σχέσεις στην Ελλάδα, και ειδικότερα το μέρος αυτού που αφορά στην διευκόλυνση του ελέγχου των επιχειρήσεων από το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας έχει πάψει προ πολλού να εξυπηρετεί πραγματικά το κοινό συμφέρον. Υποχρεώσεις επί υποχρεώσεων οι οποίες αποφασίστηκαν προκειμένου να καλύψουν την ανεπάρκεια του ελεγκτικού μηχανισμού έχουν οδηγήσει σε ένα δαιδαλώδες και εξαιρετικά επιβαρυντικό από πλευράς γραφειοκρατίας σύστημα υποχρεώσεων και αναφορών. Ένα σύστημα λίαν αντιπαραγωγικό το οποίο καθιστά ευάλωτες κυρίως τις επιχειρήσεις που ανταποκρίνονται επί της ουσίας στις υποχρεώσεις τους. Οι πλείστες αυτές διατυπώσεις έχουν πλέον αποσυνδεθεί από τον σκοπό που οδήγησε στη θέσπισή τους και αντιμετωπίζονται τυπολατρικά και μάλιστα με υπερβάλλοντα ζήλο και αστρονομικά πρόστιμα. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το περίφημο βιβλίο νεοπροσλαμβανόμενου προσωπικού το οποίο επισύρει πρόστιμο πεντακοσίων ευρώ για κάθε περίπτωση μη καταχώρισης ενός υπαλλήλου ακόμη και εάν αυτός έχει προσληφθεί κανονικά και η «παράβαση» διαπιστωθεί αρκετά χρόνια μετά την πρόσληψή του. Κλαυσίγελο προκαλεί η περίπτωση πολυεθνικής, που τιμωρήθηκε με πρόστιμο 35.000 ευρώ γιατί δεν είχε καταχωρήσει εβδομήντα εργαζόμενους, τους οποίος όμως απασχολούσε κανονικά τηρώντας κατά τα άλλα στο ακέραιο όλες της τις υποχρεώσεις. Δεν είναι βέβαια να απορεί κανείς γιατί κανείς εχέφρων δεν επενδύει στην Ελλάδα ενώ οι πολυεθνικές, συμπεριλαμβανομένης και αυτής του παραδείγματός μας, αποχωρούν μαζικά.
Και ενώ οι ελεγκτές εξαντλούν την αυστηρότητά τους σε πολυκαταστήματα, μικρά εμπορικά και επιχειρήσεις δεν τολμούν να «πατήσουν» σε περιοχές ή τομείς όπου η νόμιμη εργασία αποτελεί την δακτυλοδεικτούμενη εξαίρεση. Για παράδειγμα η μαύρη εργασία, παρανόμων κυρίως, μεταναστών στην ύπαιθρο, η κατάσταση που επικρατεί στους εργολάβους καθαρισμού δεν απασχολούν το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας το οποίο κινείται σε ασφαλείς μόνο χώρους και βεβαιώνει, με περισσή εκδικητικότητα, πρόστιμα για π.χ. για εργασία σε ώρα κατά την οποία πρόγραμμα προέβλεπε ανάπαυση (πρόστιμο 1.000€!). Αξίζει να σημειωθεί ότι το νομικό πλαίσιο είναι τόσο φαύλο που ακόμη και οι ίδιοι οι ελεγκτές δεν τολμούν να εφαρμόσουν π.χ. τις διατάξεις περί κανονικής αδείας οι οποίες, εάν εφαρμόζονταν στην πράξη, θα δημιουργούσαν εξαιρετικά δυσμενείς όρους για τους ίδιους εργαζόμενους που υποτίθεται ότι προστατεύουν. Την ίδια στιγμή η συγκλονιστική περίπτωση της Κατερίνας Κούνεβα δείχνει ανάγλυφα την τραγική ανεπάρκεια του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας αλλά και των διωκτικών αρχών οι οποίες, ως συνήθως, διυλίζουν τον κώνωπα και καταπίνουν την κάμηλο.
Προκαλώ την κυρία Υπουργό να μελετήσει το σχετικό νομικό πλαίσιο στους λοιπούς εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ και να συγκρίνει τις γραφειοκρατικές υποχρεώσεις μιας ελληνικής εταιρείας με τα ισχύοντα στις πολιτισμένες αυτές χώρες. Και να αναρωτηθεί εάν η το σημερινό τριτοκοσμικό νομικό πλαίσιό μας και ο σχετικός ελεγκτικός μηχανισμός διασφαλίζουν πραγματικά τα δικαιώματα των εργαζομένων και το συμφέρον του τόπου.

Επιστολές αναγνωστών "Καθημερινή" 25.03.09

"Περί παρανομιών"
Κύριε διευθυντά
Πριν από περίπου δεκαπέντε χρόνια το μέσο ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα στη Μοζαμβίκη δεν ξεπερνούσε τα εκατό δολάρια. Για τις μετακινήσεις χρησιμοποιούσαν παμπάλαια Land Rover ειδικά διαμορφωμένα για να χωρούν 20-30 άτομα, γνωστά ως «τσάπας», ήτοι λαμαρίνες στα πορτογαλικά. Είδα μάλιστα το απίθανο θέαμα οδηγού λεωφορείου που φορούσε κράνος μοτοσυκλετιστή για να προστατευθεί από τις πέτρες, που είχαν ήδη στοιχίσει τη ζωή του παρμπρίζ. Σε αυτό το κυκλοφοριακά χαώδες περιβάλλον, μας σταμάτησε ιθαγενής χωροφύλαξ και μας έγραψε, γιατί δεν είχαμε τρίγωνο! Το πρόστιμο, γνωστό ως «μούλτα», αντιστοιχούσε στο 20% του προαναφερθέντος ετησίου κατά κεφαλήν εισοδήματος, το δε ποσό πιθανότατα κατέληξε στην τσέπη του αστυνομικού. Την ιστορία αυτή θυμήθηκα όταν, την ημέρα του blitzkrieg των αλητών στο Κολωνάκι, δημοτικός αστυνομικός συνεπικουρούμενος από υπάλληλο του δήμου ήρθε στο γραφείο μου και με απείλησε με πρόστιμο γιατί βρήκε, πριν από τις τέσσερις μετά μεσημβρίας, ένα κιβώτιο με το όνομα της εταιρείας στον χώρο όπου η γειτονιά εναποθέτει τα απορρίμματα. Eπειτα από λεκτική επίθεση που δέχθηκαν από την καθαρίστριά μας, η οποία εξανέστη από την άδικη κατηγορία, απεχώρησαν ευτυχώς άπρακτοι. Δεν θα σταθώ στη νομικά έωλη διαδικασία βεβαίωσης προστίμου με μόνη προϋπόθεση την ύπαρξη ονόματος ή λογοτύπου στα ενοχλητικά απορρίμματα. Θα αναρωτηθώ απλώς εάν η δημοτική αστυνομία και οι χιλιάδες ανεπρόκοποι υπάλληλοι του δήμου δεν έχουν κάτι καλύτερο να κάνουν και δεν εννοώ, προφανώς, την προσφιλή στον κύριο δήμαρχο ενδοαστική υλοτομία. Και αυτό όταν η δημοτική αρχή δεν δημιουργεί τις προϋποθέσεις και απαιτούμενες υποδομές για ανακύκλωση σε μια περιοχή όπου το 100% σχεδόν των απορριμμάτων είναι ανακυκλώσιμα αφού υπάρχουν ελάχιστες οικίες. Οταν λίγα μέτρα μακρύτερα, στην Πλατεία Κλαυθμώνος, εξαρτημένα άτομα χρησιμοποιούν τα καθρεφτάκια σταθμευμένων μοτοσυκλετών για να καρφώσουν τη βελόνα στον λαιμό τους. Οταν, δυστυχώς, στην ίδια πλατεία διαβιούν σε αθλιότατες συνθήκες δεκάδες άστεγοι. Οταν δεν έχω δει τα τελευταία δέκα χρόνια οδοκαθαριστή στους γύρω δρόμους και όταν κανείς δεν ασχολείται με τα δεκάδες παρανόμως σταθμευμένα αυτοκίνητα, με πρώτο στην παρανομία το ίδιο το αστυνομικό τμήμα. Οταν ο μόνος που δεν μπορεί να βαδίσει στα πεζοδρόμια είναι τελικά ο πεζός. Οταν ο δήμος αρνήθηκε να με βοηθήσει και βρήκα μόνος μου, μέσω του «Οίκο» της «Καθημερινής», εταιρεία παραγωγής στουπιών για να δώσω αρκετούς τόνους άχρηστου στοκ υφασμάτων προκειμένου να μην καταλήξουν στη χωματερή. Οταν η ανταποδοτικότητα για τα 15.000 χιλιάδες ευρώ που δίνει η εταιρεία μου ως δημοτικά τέλη ετησίως, δεν αντιστοιχεί ούτε στο 10% του ποσού αυτού. Οταν ο δήμος δεν έχει κάνει κανένα έργο και καμιά προσπάθεια να αναστείλει την ερήμωση και γκετοποίηση του ιστορικού κέντρου, αντιθέτως την προωθεί, υποστηρίζοντας σθεναρά ένα ακόμη τερατώδες εμπορικό κέντρο στον Βοτανικό. Φοβάμαι, τελικώς, ότι η μόνη μας ουσιώδης διαφορά με τη Μοζαμβίκη είναι ότι, ενώ αυτή καταβάλλει σοβαρές προσπάθειες να αναπτυχθεί, έχοντας μάλιστα πενταπλασιάσει κατά την τελευταία δεκαετία το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, το κέντρο της Αθήνας θυμίζει όλο και περισσότερο την εικόνα που είχε η αφρικανική αυτή χώρα όταν την επισκέφθηκα προ 15ετίας.
Βασιλης Μασσελος / Αθήνα