Μία από τις πιο κακοποιημένες έννοιες στην Ελλάδα είναι αυτές του "δημόσιου" και "κοινωνικού" αγαθού. 'Ετσι σάλο ξεσήκωσε η δήλωση ενός μάλλον γραφικού κυβερνητικού βουλευτή ότι «Κοινωνικό αγαθό είναι μόνο το νερό. Τίποτα άλλο. Μπορείς να ζήσεις και χωρίς ενέργεια. Μπορείς να πας σε ένα χωριό και να ζεις με τη λάμπα που ανάβαμε παλιά, δεν χρειάζεται το ρεύμα να το έχεις πάντα. Άρα λοιπό (sic) το ρεύμα δεν είναι κοινωνικό αγαθό».
Η έννοια του κοινωνικού αγαθού στην πραγματικότητα ταυτίζεται με αυτήν της κοινωνικής πολιτικής με το "αγαθό" να έχει εν προκειμένω μικρή σημασία. Κοινωνικά αγαθά στην υποσαχάρια Αφρική είναι τα προφυλακτικά που διανέμονται δωρεάν προκειμένου να ελεγχθεί το ΑIDS. Στην περίπτωση του ηλεκτρικού ρεύματος μία πολιτική αρνητικού φόρου εισοδήματος (δηλαδή επιδόματος) σε πολίτες με πολύ χαμηλό ή μηδενικό εισόδημα θα τους επέτρεπε να αγοράσουν ρεύμα από μία ανταγωνιστική αγορά ή οποιοδήποτε άλλο αγαθό έχει για αυτούς προτεραιότητα. Σε κάθε περίπτωση το "κοινωνικό αγαθό" δεν είναι δημόσιο αγαθό και η δωρεάν διάθεσή του σε μία ομάδα του πληθυσμού γίνεται εξόδοις των υπολοίπων. Έξοδα τα οποία είναι μάλιστα σημαντικά υψηλότερα από τα οφέλη των δικαιούχων διότι επιβαρύνονται με σημαντικό κόστος συλλογής φόρων και διαχείρισης των διαφόρων προγραμμάτων.
Σε αντίθεση με το "κοινωνικό αγαθό" η έννοια του οποίου είναι μάλλον νεφελώδης, στην οικονομική επιστήμη υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός ορισμός για τα "δημόσια αγαθά" τον οποίο οφείλουμε στον Πολ Σάμουελσον. Ο κορυφαίος αυτός οικονομολόγος χαρακτηρίζει δημόσια αγαθά αυτά για τα οποία α) δεν μπορεί να αποκλειστεί κάποιος από την κατανάλωσή τους (non-excludable) και β) η κατανάλωσή τους από έναν ή περισσότερους επιπλέον καταναλωτές δεν συνεπάγεται επιπρόσθετο κόστος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα δημοσίων αγαθών είναι ο αέρας, ο δημοτικός φωτισμός, η άμυνα κ.λ.π. Είναι προφανές λοιπόν ότι το ηλεκτρικό ρεύμα είναι κλασσική περίπτωση ιδιωτικού και όχι δημόσιου αγαθού.
Στον βαθμό που η κοινωνική πολιτική δεν αποτελεί αρμοδιότητα μίας εταιρείας παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος η επίκληση της έννοιας του κοινωνικού αγαθού από τους χρυσοπληρωμένους συνδικαλιστές της ΔΕΗ συνεχίζει μία μακρά παράδοση που θέλει τις συντεχνίες στην Ελλάδα να μην έχουν το θάρρος να πουν ειλικρινώς ότι μάχονται για τα προνόμιά τους, αλλά προσπαθούν ματαίως να μας πείσουν ότι αγωνίζονται για τα συμφέροντα αυτών που κατά κανόνα ξεπουπουλιάζουν, είτε πρόκειται για καταναλωτές είτε για επιχειρήσεις. Κορυφαία περίπτωση υποκρισίας είναι αυτή του υπόδικου συνδικαλιστή Φωτόπουλου ο οποίος, προκειμένου να αποφύγει τις βαρύτατες διατάξεις περί καταχραστών του Δημοσίου, επιχειρηματολογεί (σωστά) με πολυσέλιδο υπόμνημα υπέρ του ιδιωτικού χαρακτήρα της ΔΕΗ.
Έτσι στην περίπτωση του ρεύματος η κοινωνικότερη δυνατή πολιτική θα ήταν η εξασφάλιση χαμηλού κόστους ρεύματος (μέσω του εξορθολογισμού του κόστους μισθοδοσίας και συντάξεων της ΔΕΗ, των επενδύσεων σε αποδοτικές μονάδες και στη διασύνδεση των νησιών, της πραγματικής απελευθέρωσης της αγοράς κλπ) το οποίο αποτελεί, μεταξύ άλλων, προϋπόθεση για την ανασύσταση της παραγωγικής βάσης της χώρας και για την αύξηση των εξαγωγών. Δηλαδή για την έξοδο από την κρίση.
Η έννοια του κοινωνικού αγαθού στην πραγματικότητα ταυτίζεται με αυτήν της κοινωνικής πολιτικής με το "αγαθό" να έχει εν προκειμένω μικρή σημασία. Κοινωνικά αγαθά στην υποσαχάρια Αφρική είναι τα προφυλακτικά που διανέμονται δωρεάν προκειμένου να ελεγχθεί το ΑIDS. Στην περίπτωση του ηλεκτρικού ρεύματος μία πολιτική αρνητικού φόρου εισοδήματος (δηλαδή επιδόματος) σε πολίτες με πολύ χαμηλό ή μηδενικό εισόδημα θα τους επέτρεπε να αγοράσουν ρεύμα από μία ανταγωνιστική αγορά ή οποιοδήποτε άλλο αγαθό έχει για αυτούς προτεραιότητα. Σε κάθε περίπτωση το "κοινωνικό αγαθό" δεν είναι δημόσιο αγαθό και η δωρεάν διάθεσή του σε μία ομάδα του πληθυσμού γίνεται εξόδοις των υπολοίπων. Έξοδα τα οποία είναι μάλιστα σημαντικά υψηλότερα από τα οφέλη των δικαιούχων διότι επιβαρύνονται με σημαντικό κόστος συλλογής φόρων και διαχείρισης των διαφόρων προγραμμάτων.
Σε αντίθεση με το "κοινωνικό αγαθό" η έννοια του οποίου είναι μάλλον νεφελώδης, στην οικονομική επιστήμη υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός ορισμός για τα "δημόσια αγαθά" τον οποίο οφείλουμε στον Πολ Σάμουελσον. Ο κορυφαίος αυτός οικονομολόγος χαρακτηρίζει δημόσια αγαθά αυτά για τα οποία α) δεν μπορεί να αποκλειστεί κάποιος από την κατανάλωσή τους (non-excludable) και β) η κατανάλωσή τους από έναν ή περισσότερους επιπλέον καταναλωτές δεν συνεπάγεται επιπρόσθετο κόστος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα δημοσίων αγαθών είναι ο αέρας, ο δημοτικός φωτισμός, η άμυνα κ.λ.π. Είναι προφανές λοιπόν ότι το ηλεκτρικό ρεύμα είναι κλασσική περίπτωση ιδιωτικού και όχι δημόσιου αγαθού.
Στον βαθμό που η κοινωνική πολιτική δεν αποτελεί αρμοδιότητα μίας εταιρείας παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος η επίκληση της έννοιας του κοινωνικού αγαθού από τους χρυσοπληρωμένους συνδικαλιστές της ΔΕΗ συνεχίζει μία μακρά παράδοση που θέλει τις συντεχνίες στην Ελλάδα να μην έχουν το θάρρος να πουν ειλικρινώς ότι μάχονται για τα προνόμιά τους, αλλά προσπαθούν ματαίως να μας πείσουν ότι αγωνίζονται για τα συμφέροντα αυτών που κατά κανόνα ξεπουπουλιάζουν, είτε πρόκειται για καταναλωτές είτε για επιχειρήσεις. Κορυφαία περίπτωση υποκρισίας είναι αυτή του υπόδικου συνδικαλιστή Φωτόπουλου ο οποίος, προκειμένου να αποφύγει τις βαρύτατες διατάξεις περί καταχραστών του Δημοσίου, επιχειρηματολογεί (σωστά) με πολυσέλιδο υπόμνημα υπέρ του ιδιωτικού χαρακτήρα της ΔΕΗ.
Έτσι στην περίπτωση του ρεύματος η κοινωνικότερη δυνατή πολιτική θα ήταν η εξασφάλιση χαμηλού κόστους ρεύματος (μέσω του εξορθολογισμού του κόστους μισθοδοσίας και συντάξεων της ΔΕΗ, των επενδύσεων σε αποδοτικές μονάδες και στη διασύνδεση των νησιών, της πραγματικής απελευθέρωσης της αγοράς κλπ) το οποίο αποτελεί, μεταξύ άλλων, προϋπόθεση για την ανασύσταση της παραγωγικής βάσης της χώρας και για την αύξηση των εξαγωγών. Δηλαδή για την έξοδο από την κρίση.
No comments:
Post a Comment