Όταν παρεκκλίνει το κράτος ακολουθεί και ο πολίτης

Χθές (27.6) η Καθημερινή έγραφε ότι η κυβέρνηση προχώρησε σε "Τροπολογία για τη χορήγηση ασφαλιστικής ενημερότητας στο «ΕΡΡΙΚΟΣ ΝΤΥΝΑΝ»". Λίγες εβδομάδες πριν είχε πράξει το ίδιο για το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ενώ ιστορικά υπάρχουν δεκάδες, ίσως και εκατοντάδες αντίστοιχα παραδείγματα. Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά στο παρανοϊκό φαινόμενο η εφορία να αρνείται τη χορήγηση φορολογικής ενημερότητας σε επιχειρήσεις που έχουν μη ληξιπρόθεσμες οφειλές (π.χ. ρύθμιση) ή σε επιχειρήσεις που οφείλουν στην εφορία γιατί δεν τις έχει πληρώσει κάποιος κρατικός φορέας και την ίδια στιγμή η κυβέρνηση να χορηγεί χαριστικά και "κατά παρέκκλιση" φορολογική ενημερότητα σε ένα αμαρτωλό "δικό της παιδί". Έτσι λοιπόν η συνήθης πρακτική της εφορίας οδηγεί κατά τα λοιπά βιώσιμες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα σε κλείσιμο και τους εργαζόμενους σε αυτές στο δρόμο ενώ ταυτόχρονα διατηρεί "παρά φύση" στη ζωή μία επιχείριση "κουβά ρουσφετολογικών προσλήψεων" η οποία οδηγήθηκε σε αδιέξοδο εξ αιτίας κυρίως του υπεράριθμου προσωπικού της.


Η ηθική φιλοσοφία θεωρεί ότι το κράτος δεν δικαιούται να παρανομεί, αντιθέτως με τον πολίτη (ή την επιχείριση) η οποία μπορεί να παρανομεί αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα τον κίνδυνο να υποστεί τις συνέπειες των πράξεών του/ης. Στην Ελλάδα το κράτος κουρελιάζει καθημερινά κάθε έννοια ηθικής, δεοντολογίας και δικαιοσύνης απαιτώντας ταυτόχρονα από τον πολίτη να είναι συνεπείς στις (συχνά παρανοϊκές) απαιτήσεις του.


Η σημερινή μας οικονομική (και γενικότερη) κατάντια οφείλεται κυρίως στους κακούς θεσμούς και στην έλλειψη σεβασμού σε αυτούς, κατ'αρχήν από το ίδιο το κράτος και δευτερευόντως από τους πολίτες. Μετά το ξέσπασμα της κρίσης αντί να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα στη ρίζα του (αρχίζοντας από το Σύνταγμα της χώρας) τόσο η κυβέρνηση, όσο δυστυχώς και η δικαιοσύνη,  εξευτελίζουν συνεχώς τους θεσμούς, σπρώχνοντας τη χώρα όλο και βαθύτερα στο τέλμα.

*βλέπε επίσης το έξοχο άρθρο ("Θεσμική Αναξιοπιστία") του Διομήση Σπινέλλη 

Μπορούμε να ράβουμε ρούχα στην Ελλάδα;

Ο "Δήκτης" της Καθημερινής της περασμένης Κυριακής 22.6 γράφει

"Αληθινό γεγονός που διαδραματίστηκε πριν από λίγους μήνες με πρωταγωνιστή ομογενή επιχειρηματία που αποφάσισε να επενδύσει στην Ελλάδα. Ο στόχος του ήταν να παράγει τζιν παντελόνια, με την ένδειξη Made In Greece, και να τα εισάγει στην αμερικανική ήπειρο προς πώληση. Αναζήτησε λοιπόν τοπικό partner για να πραγματοποιήσει την παραγγελία. Και κάπου εδώ αρχίζει η παράνοια της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Αφού ζήτησε τη βοήθεια υψηλόβαθμων στελεχών του υπ. Οικονομικών, συναντήθηκε με την ένωση κλωστοϋφαντουργών αλλά και με αντίστοιχες ενώσεις της Βορείου Ελλάδος για να βρεθεί εταιρεία. Η απάντηση ήταν η εξής: Μπορούμε να εκτελέσουμε την παραγγελία σας, αλλά μέσω των μονάδων μας που έχουν μετεγκατασταθεί στη Βουλγαρία. Ο ομογενής τα παράτησε και στράφηκε στην παραγωγή κάππαρης..."

Νομίζω ότι η επιλογή του ομογενούς ήταν άριστη δεδομένου ότι η ελληνική κάππαρη έχει ιδιαίτερα θετικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά λόγω του terroir και, με το κατάλληλο μάρκετινγκ, μπορεί να εξασφαλίσει υψηλές τιμές. Αντιθέτως το ελληνικής ραφής τζιν δεν έχει καμία απολύτως ποιοτική διαφορά από το ραμμένο στη Βουλγαρία (ή σε οποιαδήποτε άλλη χώρα) όπου το εργατικό κόστος είναι το 1/5 του ελληνικού. Η παραγωγή ενδυμάτων στην Ελλάδα, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, έχει καταστεί οικονομικά ασύμφορη εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία και παραμένει απαγορευτικά ακριβή παρά την μείωση του βασικού μισθού. Αυτό με το οποίο ενδεχομένως θα έπρεπε να ασχοληθεί o "δήκτης" είναι το ότι πλέον δεν παράγουμε ούτε ένα μέτρο ύφασμα τζιν παρά το ότι κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό, εάν το υψηλό ενεργειακό κόστος και η ασυνέπεια του Υπουργείου Οικονομικών στην επιστροφή ΦΠΑ δεν είχαν κλείσει πρόσφατα και την τελευταία εταιρεία του κλάδου.


Εδώ λοιπόν τόσο οι ενώσεις του κλάδου όσο και οι επιχειρήσεις έδωσαν στον ομογενή την καλύτερη δυνατή συμβουλή και τον προστάτευσαν από μία βεβαία αποτυχία. Εν προκειμένω πρέπει να αναζητήσουμε το στοιχείο του παρανοϊκού όχι στην ελληνική επιχειρηματικότητα αλλά στην δημοσιογραφία.

Εδώ καράβια χάνονται και ο Ελληνάρας χτενίζεται

Αίσθηση προκάλεσε το γεγονός ότι οι Ιάπωνες καθάρισαν μόνοι τους το στάδιο μετά το τέλος του αγώνα εναντίον της Ακτής του Ελεφαντοστού στο Μουντιάλ. Η συγκεκριμένη είδηση κυκλοφόρησε ευρέως το διαδίκτυο και σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως στην Ελλάδα. Τα περισσότερα σχόλια ήταν του τύπου “Eκεί πεινάνε οι άνθρωποι, ζουν σε παραπήγματα και διαδηλώνουν. Αυτό μάρανε τους Γιαπωνέζους ή νομίζουν έτσι ότι θα μας διδάξουν πολιτισμό. Ας τα διάλα (sic)”.


Οι Ιάπωνες δεν πήγαν να διδάξουν τίποτε. Απλώς έτσι έχουν μάθει (βλ. Οι καθαρίστριες στην Ιαπωνία”. Η αντίδραση όμως του διαδικτυακού Neograeculum Balkanski (Νεογραικύλος ο Βαλκανικός) επιτρέπει την εξαγωγή πολύτιμων συμπερασμάτων.


Κατ’αρχήν κανείς δεν δικαιούται –ούτε μπορεί άλλωστε- να διδάξει πολιτισμό στους απευθείας απογόνους του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα. Όταν εμείς ανακαλύψαμε τη δημοκρατία αυτοί τρώγανε βελανίδια και ζούσαν στα δέντρα. Παρενθετικώς εδώ ταιριάζει η περίφημη ατάκα ενός Αθηναίου τουρίστα στην Κνωσσό, ο οποίος, όταν η ξεναγός είπε «εδώ είναι τα πρώτα λουτρά στην Ευρώπη» απάντησε «και τα τελευταία στην Κρήτη».


Η δεύτερη ουσιώδης διαπίστωση είναι η κλασσική αντίδραση του νεογραικύλου σε κάθε πρόοδο και αλλαγή: «Μα αυτό σε μάρανε όταν [εδώ μπαίνει κάτι συνήθως άσχετο αλλά πάντα μεγαλύτερο]». Η εναλλακτική εκδοχή είναι «μα αυτό θα μας λύσει το πρόβλημα;». Προφανώς η γνωστή παροιμία «εδώ καράβια χάνονται και η γριά (ή κάτι άλλο) χτενίζεται» είναι σοφή. Αναφέρεται όμως σε ενέργειες οι οποίες έχουν κόστος ευκαιρίας σε σχέση με ένα μεγαλύτερο, και περισσότερο επείγον ζήτημα. Το ότι καθάρισαν οι Ιάπωνες το στάδιο στο Μουντιάλ δεν είχε κανένα κόστος ευκαιρίας ως προς το μεγαλύτερο πλην εντελώς άσχετο ζήτημα του επιπέδου διαβίωσης στην Βραζιλία. Ομοίως όταν πάει να γίνει οποιαδήποτε μεταρρύθμιση στην Ελλάδα η αντίδραση είναι «μα αυτό (π.χ. η απελευθέρωση των ταξί) θα μας βγάλει από την κρίση;». Προφανώς όχι. Για να βγούμε από την κρίση χρειάζεται μία κρίσιμη μάζα μεταρρυθμίσεων και αποφάσεων τις οποίες δεν θα πάρουμε ποτέ εάν σκεφθούμε ότι καμία από αυτές μεμονωμένα δεν θα λύσει το πρόβλημα.

Οι καθαρίστριες στην Ιαπωνία

Με αφορμή το έπος των τεθέντων σε διαθεσιμότητα καθαριστριών του Υπουργείου Οικονομικών αλλά και την μετάλλαξη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου σε εστία (φυσικής) μόλυνσης λόγω εμπλοκής στην αντίστοιχη εργολαβία, θυμήθηκα ότι πολλές εταιρείες στην Ιαπωνία δεν απασχολούν καθαρίστριες. Ακολουθούν την αρχή του “Σέϊσο” που σημαίνει “καθαρίζω” και αποτελεί ένα από τα πέντε “σίγμα” που τηρούνται στον χώρο εργασίας. Τα άλλα τέσσερα είναι Σέϊρι (ταξινομώ), Σέϊτον (οργανώνω), Σέϊκέτσου (απολυμαίνω) και Σίτσουκε (διατηρώ). Στις εταιρείες όπως η Toyota και η Canon που εφαρμόζουν τα πέντε σίγμα, οι υπάλληλοι, όπου και εάν βρίσκονται στην ιεραρχία, έχουν οι ίδιοι την ευθύνη για την καθαριότητα του χώρου τους αλλά και του εξοπλισμού.


Οι Ιάπωνες μαθαίνουν εξ απαλών ονύχων να καθαρίζουν οι ίδιοι τόσο το σπίτι τους όσο και τους κοινόχρηστους χώρους. Στα σχολεία τα παιδιά χωρίζονται καθημερινά σε ομάδες και καθαρίζουν επί είκοσι λεπτά, συνήθως μετά το μεσημεριανό φαγητό, τις τάξεις τους αλλά και τους κοινόχρηστους χώρους του σχολείου, συμπεριλαμβανομένων και των τουαλετών. Έτσι μαθαίνουν από μικρά τη σημασία της καθαριότητας αλλά και το ότι αυτή αποτελεί ευθύνη και καθήκον όλων. Τα standards καθαριότητας είναι πολύ υψηλά. Συχνά αντί για σκούπες και σφουγγαρίστρες τα παιδιά καθαρίζουν το πάτωμα με σφουγγαρόπανα τα οποία μετά τη χρήση πλένονται, στεγνώνονται και φυλάσσονται επιμελώς χώρια π.χ. από τα πανιά με τα οποία καθαρίζουν τα θρανία. Κανείς δεν «λουφάρει» ενώ το σημαντικότερο είναι ότι τα παιδιά όταν αποφοιτούν, θεωρούν αυτονόητο ότι  ευθύνονται για την καθαριότητα των δημοσίων και κοινόχρηστων χώρων.



Το αίσχος του Αριστοτελείου δεν θα είχε συμβεί στην Ιαπωνία. Αντί να εκδίδουν ψηφίσματα τύπου «Δε (sic) μπορεί η καθαριότητα του ΑΠΘ να εξαρτάται από τα οικονομικά συμφέροντα του εργολάβου. Ένα μόνιμο πρόβλημα ζητά μόνιμη λύση. Είναι πάγια ανάγκη η καθαριότητα των σχολών, γι’αυτό και απαιτεί μόνιμο προσωπικό καθαριότητας, με τη μορφή πανεπιστημιακού προσωπικού.” θα καθάριζαν οι ίδιοι τον χώρο τους όπως κάνουμε όλοι στο σπίτι μας αλλά και στα γραφεία μας όταν έχει άδεια η καθαρίστρια.

Ο Θεοχάρης εκτελούσε εντολές όπως κάθε καλός δήμιος

Υπήρξα γενικώς επικριτικός στον προσφάτως εξαναγκασθέντα (άραγε πώς;) σε παραίτηση Γενικό Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων. Αν και ικανός στο αντικείμενό του -θα μπορούσε να είναι ένας πολύ καλός Γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων- δεν διέθετε την ωριμότητα, την εμπειρία, την ευρύτητα σκέψης και το gravitas για την θέση. Υπήρξε ιδιαίτερα αποτελεσματικός αλλά προς τη λάθος κατεύθυνση (χωρίς να φταίει) ενώ έκανε λίγα ώστε να αντιμετωπίσει τα ουσιαστικά διαρθρωτικά και οργανωτικά προβλήματα του οργανισμού που του ανατέθηκε, λειτουργώντας αποκλειστικά με κριτήριο τις βραχυπρόθεσμες εισπράξεις. Υπερεκτέθηκε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης γεγονός το οποίο συνέβαλε τελικώς στην καρατόμησή του αφού δάνεισε το πρόσωπό του στην άθλια κυβερνητική φορολογική πολιτική.

Τον περασμένο Αύγουστο είχα γράψει στην Καθημερινή έναν άρθρο με αφορμή την ακόλουθη δήλωση που είχε κάνει: «Με την έμπρακτη βοήθεια των πολιτών, θα ξεπεράσουμε ως φορολογικές αρχές της χώρας τα όποια προβλήματα και θα ολοκληρώσουμε με επιτυχία το βαρυσήμαντο έργο που μας έχει ανατεθεί. Κλειδί στην προσπάθεια αυτή είναι η εμπέδωση φορολογικής συνείδησης απ όλους μας». Φαίνεται ότι το διάβασε αφού δεν χρησιμοποίησε έκτοτε τον όρο "φορολογική συνείδηση".


Το πρόβλημα δεν ήταν ο αποπεμφθείς, παρά το ότι μάλλον ήταν κατώτερος των απαιτήσεων της θέσης του. Κλήθηκε να εφαρμόσει μία άθλια φορολογική πολιτική η οποία συνέθλιψε τη μεσαία τάξη, έκλεισε εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις -αρκετές από τις οποίες θα ήταν βιώσιμες παρά την κρίση- και οδήγησε το 1/3 του πληθυσμού σε αδυναμία πληρωμής φόρων και ενδεχομένως οριστικά εκτός οικονομικής δραστηριότητας. Αντί να καταργήσει π.χ. την παράλογη δυνατότητα συνταξιοδότησης των 50χρονων μητέρων ανήλικων τέκνων οι οποίες κοστίζουν περισσότερο από 250.000 ευρώ το κεφάλι στους φορολογούμενους, να εξορθολογίσει της συντάξεις της ΔΕΗ, ΟΤΕ, των δικαστικών, τις παροχές σε άγαμες θυγατέρες, να απολύσει αντί να συνταξιοδοτήσει τους περιττούς υπαλλήλους στο Δημόσιο, και να επανιδρύσει το κράτος η κυβέρνηση Σαμαρά επέλεξε να φορολογήσει μέχρι θανάτου την ιδιωτική οικονομία προκειμένου να συντηρήσει τους πελάτες (οι οποίοι μάλιστα για να τον ευχαριστήσουν ψήφισαν όλοι τον Τσίπρα). Ο Θεοχάρης ήταν απλώς ο δήμιος που εκτελούσε την αποστολή του. Οι ευθύνες πρέπει να αναζητηθούν στους εντολείς του.