Saturday, March 22, 2014

Ψύχραιμος διάλογος για τα εργασιακά, επειγόντως!

Η δραματοποίηση των διαπραγματεύσεων με την τρόικα δυστυχώς υποκαθιστά τον ουσιαστικό διάλογο. Ετσι, αντί να συζητάμε π.χ. για το επιθυμητό επίπεδο προστασίας των εργαζομένων ή για την αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς εργασίας, ο δημόσιος λόγος εξαντλείται στην εξιστόρηση της ηρωικής αντίστασης του εκάστοτε υπουργού, ενώ κάθε απαίτηση της τριμερούς παρουσιάζεται ως a priori άθλια και βλαπτική για την κοινωνία.

Η ανεργία στην Ελλάδα, που βρίσκεται σε καταστρεπτικά για την κοινωνία επίπεδα, θα ήταν σημαντικά χαμηλότερη εάν λειτουργούσε ομαλά η αγορά εργασίας. Η επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι, σε περιόδους ύφεσης, αυτή βαθαίνει και παρατείνεται όταν υπάρχουν θεσμικές αγκυλώσεις στα εργασιακά και όταν ο πήχυς της προστασίας των εργαζομένων βρίσκεται ψηλά. Η χώρα μας είναι σήμερα στην κορυφή από πλευράς θεσμικών αγκυλώσεων σε σύγκριση με το σύνολο των εταίρων μας. Σε κανένα άλλο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν αποφασίζει ο υπουργός εάν μια εταιρεία θα προσαρμόσει τον αριθμό των εργαζομένων της στις πραγματικές της ανάγκες, όπως αυτές διαμορφώνονται από τις επικρατούσες συνθήκες. Η μόνη άλλη χώρα όπου απαιτείται έγκριση των Αρχών για ομαδικές απολύσεις είναι η Ισπανία. Εκεί ο νόμος ορίζει ότι η αντίστοιχη Επιθεώρηση Εργασίας οφείλει να απαντήσει εντός δεκαπέντε ημερών σε κάθε αίτημα, άλλως θεωρείται ότι συναινεί.

Το πνεύμα της ευρωπαϊκής οδηγίας 59/98 που διέπει τις ομαδικές απολύσεις, τα όρια της οποίας ζητεί η τρόικα να εφαρμοστούν και στην Ελλάδα, δεν είναι για να τις εμποδίσει αλλά για να εξασφαλίσει ότι προηγείται διαβούλευση με τους εργαζομένους και ότι πραγματικά υπαγορεύονται από οικονομική αναγκαιότητα. Αρμόδια να κρίνουν σε κάθε περίπτωση είναι τα δικαστήρια στα οποία μπορούν να προσφύγουν εκ των υστέρων οι εργαζόμενοι εάν θεωρούν ότι δεν τηρήθηκαν οι διαδικασίες. Το να εμποδίζουν οι Αρχές τις απολύσεις, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα, σημαίνει ότι απλώς καταδικάζουν το σύνολο των απασχολουμένων μιας επιχείρησης στην ανεργία και την κλείνουν. Στην ιστορία της χώρας δεν υπάρχει ούτε μία περίπτωση στην οποία το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο να προστάτευσε στην πράξη έστω και μία θέση εργασίας.

Σε αντίθεση με τον δημόσιο τομέα, όπου οι θέσεις μπορούν να δημιουργηθούν νομοθετικά, π.χ. με την ίδρυση άχρηστων οργανισμών ή τη θέσπιση περιττών διαδικασιών, στον ιδιωτικό τομέα η απασχόληση εξαρτάται από τις οικονομικές συνθήκες, το θεσμικό πλαίσιο και από τις επενδύσεις. Οταν οι οικονομικές συνθήκες περιορίζουν τις ανάγκες μιας εταιρείας σε προσωπικό, είναι μάλλον αφελές να πιστεύει κανείς ότι μπορεί να την αναγκάσει, με θεσμικά-νομικά μέσα, να διατηρήσει τις περιττές θέσεις εργασίας.

Διεθνώς η τάση στην εργασιακή πολιτική είναι να προστατεύονται οι εργαζόμενοι και όχι οι θέσεις εργασίας. Αντί δηλαδή το κράτος να εξαναγκάζει τις εταιρείες να μην απολύουν, ασχολείται εντατικά με τη στήριξη, εκπαίδευση και επανένταξη των απολυμένων στην αγορά εργασίας. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ομίλου Λαναρά, όπου η προσπάθεια διατήρησης των μη βιώσιμων θέσεων εργασίας είχε τεράστιο κόστος για τους φορολογούμενους, χωρίς αποτέλεσμα.

Αντιθέτως, η λάθος αυτή στόχευση στέρησε τελικά στους απολυμένους του ομίλου τη δυνατότητα στήριξης από το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Παγκοσμιοποίηση, το οποίο ελάχιστα έχουμε αξιοποιήσει στη χώρα μας.

Χρειάζεται να γίνει επειγόντως ένας ψύχραιμος τεχνοκρατικός διάλογος για το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την αγορά εργασίας στην Ελλάδα.

Δηλαδή να αποφασίσουμε, μεταξύ άλλων, ποιο επίπεδο προστασίας των εργαζομένων εξυπηρετεί καλύτερα την κοινωνία συνολικά, συμπεριλαμβανομένων και των ανέργων. Η προστασία, μέχρις ενός ορίου, λειτουργεί θετικά γιατί αυξάνει την παραγωγικότητα και τα κίνητρα του εργαζομένου να βελτιώσει τις δεξιότητές τους. Πέρα όμως από κάποιο όριο, μειώνει σημαντικά την κινητικότητα, η οποία έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία, και κυρίως λειτουργεί ως τείχος το οποίο εμποδίζει τους ανέργους να εισέλθουν στην αγορά εργασίας.

Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως το insider/outsider model, δηλαδή η προνομιακή μεταχείριση των απασχολουμένων σε σχέση με τους ανέργους. Μία από τις σημαντικές παρενέργειές του, πέρα από τη μεγαλύτερη αύξηση της ανεργίας σε περιόδους ύφεσης, είναι ότι η απασχόληση δεν αυξάνεται όσο θα περίμενε κανείς όταν έρχεται η ανάπτυξη, διότι τα οφέλη της καρπούνται οι «από μέσα».

*δημοσιεύθηκε στην Οικονομική Καθημερινή της 22.03.2014

Thursday, March 13, 2014

Δείπνο στον ιερό βράχο; Γιατί όχι;


Ανακοινώθηκε πρόσφατα ότι τα μνημεία, μεταξύ των οποίων και το Καλλιμάρμαρο στάδιο, θα δίδονται για εκδηλώσεις, δείπνα κλπ, ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων. Η συγκεκριμένη πρακτική δεν ειναι καινούργια. Το 2006 πήραμε άδεια από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και διοργανώσαμε το Board of Directors' dinner της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ένδυσης (IAF) στο αίθριο του έξοχου Βυζαντινού μουσείου της Θεσσαλονίκης μετά από μια συναρπαστική ιδιωτική ξενάγηση. Στα είκοσι και περισσότερα χρόνια που συμμετέχω στα συνέδρια της IAF είχα την αγαθή τύχη να δειπνήσω στην αίθουσα της Νυκτερινής περιπόλου του Ρέμπραντ στο Ρέικσμουζεουμ του Άμστερνταμ. Nα διασχίσω, με προσέκο ανά χείρας, τον περίφημο Βασσαριανό διάδρομο και να δειπνήσω στη συνέχεια στο Παλάτσο Βέκιο και, την επομενη ημέρα, στο Παλάτσο Κορσίνι στην Φλωρεντία. Να δειπνήσω στο περίφημο μουσείο Σμισθόνιαν στην Ουάσιγκτον, στο μουσείο Μαριτίμ στο Αμστερνταμ αλλά και στην Βουλή των Λόρδων στο Λονδίνο. Όπως και στο μάλλον βάρβαρο μουσείο της φύσης και του κυνηγιού στο Παρίσι. Να παραθέσω, ως πρόεδρος τότε της IAF, δείπνο με επίδειξη μόδας στα πλαίσια του διεθνούς διαγωνισμού νέων σχεδιαστών, στο Εθνικό Μουσείο της Ταϊπέι, που δόθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία του για τέτοιο σκοπό. Κανένας χώρος δεν υπέστη την παραμικρή ζημία, αντιθέτως αποκόμισε σημαντικά έσοδα και οι τυχεροί συμμετέχοντες μία μοναδική και θαυμάσια εμπειρία. Το ζητούμενο δεν είναι εάν πρέπει να δίδονται μοναδικοί διεθνώς χώροι για εκδηλώσεις αλλά οι κανόνες και οι διαδικασίες ασφαλείας που πρέπει να ακολουθούνται τόσο στο στάδιο της έγκρισης όσο και κατά τη διάρκεια της όποιας διοργάνωσης. Γιατί, σε κάθε περίπτωση, τα μνημεία αποκτούν αξία μέσω της διάδρασής τους με τους ανθρώπους. Γιατί χωρίς ανθρώπους να τα εκτιμήσουν και να νοιώσουν συγκίνηση τα μνημεία χάνουν την ψυχή τους.

Tuesday, March 04, 2014

Προσοχή στους μαραθωνίους-"μαϊμού"

Παρουσιάστηκε πρόσφατα το νέο λογότυπο του μαραθωνίου της Αθήνας. Σε ένα μπλε ορθογώνιο παραλληλόγραμμο διαβάζουμε πρώτα τις λέξεις "Μαραθώνιος Αθηνών" και από κάτω "ο αυθεντικός" (στα Εγγλέζικα "The Authentic"). Ο δημιουργός ευτυχώς κρατήθηκε και δεν πρόσθεσε το κλισέ "προσοχή στις απομιμήσεις" δεδομένου ότι όλοι γνωρίζουν για τη μάστιγα των μαραθωνίων μαϊμού. Κάτω από το λεκτικό χώρεσαν ο αρχαιοπρεπής δρομέας του προηγούμενου λογοτύπου και μια κατσαρή τεθλασμένη γραμμή που θυμίζει την πινακίδα ολισθηρού οδοστρώματος και προφανώς παραπέμπει στη διαδρομή (αυτό που οι Ιάπωνες αποκαλούν "ντο" απ'όπου και το τζούντο, κέντο κλπ). Τα αρχικά "ΟΠΑΠ" συμπληρώνουν τη δημιουργία που θα διεκδικήσει επάξια τον τίτλο του χειρότερου λογότυπου του 2014 σε παγκόσμια κλίμακα. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η Ελληνική και η Εγγλέζικη βερσιόν έχουν διαφορετικό μέγεθος!


Ο μαραθώνιος των Αθηνών, στον οποίο τερμάτισα σε 5 ώρες και ένα λεπτό το 2012, είναι από τα πολυτιμότερα brands της πόλης (και της χώρας) με τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης. Η εικόνα και η ταυτότητά του (visual identity) αποτελεί κρίσιμο στοιχείο του brand αυτού. Το παρόν λογότυπο θα μπορούσε να είναι ιδιόχειρη δημιουργία ιδιοκτήτη καντίνας στις Θερμοπύλες αλλά σε καμία περίπτωση δεν αντιπροσωπεύει τον μόνο Μαραθώνιο διεθνώς που ξεκινά από τον Μαραθώνα. Αντιθέτως ευτελίζει τον θεσμό και δεν βοηθά στην προβολή και την ανάπτυξή του, κυρίως στο εξωτερικό.